Skip to main content

Integratieve behandeling artrose

Inleiding.

Bijna alle huisdiereigenaren komen hier wel mee in aanraking. Artrose, ofwel gewrichtsslijtage. 30 tot 50% van alle honden en katten ontwikkelen in hun leven artrose.

Om te begrijpen wat artrose is en hoe je artrose kunt behandelen zullen we beginnen met een uitleg van hoe gewrichten zijn opgebouwd.

Anatomie gewrichten.

Een gewricht wordt gevormd door twee of meer botten welke verbonden zijn door fibreus, elastisch of kraakbeen weefsel. Het doel van een gewricht is een meer of mindere mate van beweging tussen deze botten. Er bestaan verschillende soorten gewrichten. Deze zijn onderverdeeld in groepen.

  • fibreuze gewrichten: gewrichten in bijvoorbeeld de schedel. Dit zijn heel rigide en stabiele gewrichten met weinig beweging.
  • kraakbeengewrichten: dit zijn de groeilijnen in groeiende botten. Deze hyaliene kraakbeenlagen verbenen op volwassen leeftijd. Ook de gewrichten in het bekken (bv het SI gewricht) en wervels zijn kraakbeengewrichten, deze zullen echter niet volledig verbenen.
  • synoviale gewrichten: deze gewrichten hebben de meeste beweging. Dit zijn de gewrichten welke wij herkennen als een gewricht, zoals de knie en elleboog. Ze bestaan uit verschillende onderdelen.
    • De holte binnen het gewrichtskapsel en kraakbeen welke de synoviale vloeistof bevat.
    • gewrichtskapsel
      • De buitenste fibrine laag produceert elastische vezels. De ligamenten om een gewricht, zijn verdikkingen van de fibreuze membraan. Het fibreuze membraan verdwijnt in het periost.
      • De binnenste synoviale membraan is een bindweefsellaag dat het gewrichtskapsel aan de binnenkant omlijnt en synoviale vloeistof produceert. De synoviale membraan bedekt het kraakbeen niet, maar verdwijnt in het periost van het bot.
    • synoviale vloeistof bevochtigt het kraakbeen oppervlakte van de synoviale gewrichten. Verder kan de vloeistof nutriënten transporteren naar het kraakbeen en kan het afvalstoffen verwijderen.
    • Gewrichtskraakbeen bestaat voornamelijk uit hyaliene kraakbeen. Kraakbeen bedekt de samenkomende botdelen van een gewricht. Het kraakbeen heeft geen zenuw of bloedvoorziening en krijgt de voedingsstoffen uit de synovia. In jonge dieren is het kraakbeen het dikst en neemt af bij ouderdom.
    • De meniscus is een fibreuze kraakbeen ring tussen gewrichten. Deze bevatten een beperkte bloed- en zenuwvoorziening. Er zitten in honden alleen in de knie en kaakgewricht menisci.
    • Een ligament bestaat uit collageen weefsel dat de botten verbindt. De ligamenten bepalen de starheid van een gewricht.

Normaal gewricht en gewricht met artrose
Figuur1. Normaal gewricht en gewricht met artrose

Anatomie van kraakbeen.

Kraakbeen bestaat uit 4 lagen. De oppervlakkige laag is dun en glad. In de tussenlaag zitten wat kraakbeencellen (chondrocyten), de diepere laag bevat de meeste chondrocyten. De chondrocyten liggen in een matrix van verschillende suiker- en eiwitachtige stoffen welke ze zelf maken. Dit zijn o.a. glucosaminen en chondoitine welke verbonden zijn met ketens van hyaluronzuur (figuur3). Het kraakbeen gaat dan via een verkalkte laag geleidelijk over in het onderliggende bot.

Artrose 2 Figuur2. De 4 lagen van artrose. Kniechirurgie.nl

Artrose 3

Figuur 3. De opbouw van de kraakbeenmatrix. Kniechirurgie.nl

De samenstelling van kraakbeen veranderd onder andere bij veroudering. Er komt steeds meer collageenweefsel en minder glucosaminen (aggrecan) en chondroitine waardoor de veerkracht vermindert en kans op beschadiging toeneemt.

Het kraakbeen is veerkrachtig en glad en heeft een schokdempende functie waarbij de botten zonder wrijving over elkaar kunnen glijden.

Wat is artrose?

Het kraakbeen is de belangrijkste structuur welke betrokken is bij artrose. Met artrose wordt vaak de afname of slijtage van het gewrichtskraakbeen bedoeld. Maar bij artrose vind ook extra botvorming (osteofyten) of verbening van het kraakbeen plaats en vind er een verandering plaats van de samenstelling van de synovia, ook zal het gewrichtskapsel geïrriteerd raken en verdikken. Door artrose wordt de schokdempende werking van de gewrichten minder en samen met de irritatie van het gewrichtskapsel leidt dit tot pijn, kreupelheid en bewegingsbeperking.

Bij honden zien we de meeste artrose in de heupen, knieën, elleboog, pols gewrichten en wervels.

Er zijn vier stadia beschreven van artrose:

  • Graad I en II zijn oppervlakkige onregelmatigheden in her oppervlakte van het kraakbeen. Dit is nog niet zichtbaar op een röntgenfoto.
  • Vanaf Graad III zijn er röntgenologisch afwijkingen zichtbaar. Er ontstaan osteofyten en de gewrichtsspleet neem af.
  • Bij Graad IV is het kraakbeen volledig verdwenen en op de röntgenfoto is geen gewrichtsspleet meer zichtbaar.

 

Naast de veranderingen in de kraakbeensamenstelling waardoor er grotere kans op beschadiging van het kraakbeen komt, spelen cytokinen (zoals interleukine 1α en β en tumor necrose factor α) en groeifactoren een grote rol in het induceren en vorderen van artrose. Bij een herhaalde beschadiging van het kraakbeen vindt er een veranderde balans tussen de pro-inflammatoire en anti-inflammatoire cytokine plaats. Enzymen die de matrix afbreken worden gestimuleerd en er is minder aanmaak van eiwitten in de kraakbeenmatrix.

Wat is artrose volgens de Chinese Geneeskunde.

Artrose is volgens de TCM een bi syndroom. Vrij vertaald als een pijnlijk syndroom. Een bi syndroom wordt gedefinieerd als het binnendringen van 3 elementen in een gewricht. In Nederland is de meest voorkomende artrose een invasie van Wind, Kou en Vocht. Maar alle combinaties van 3 elementen kunnen voorkomen. Wind wordt gezien als drager van 2 andere elementen, in dit geval dus van Kou en Vocht. Dat betekent dus dat Wind een heel belangrijke factor is in de klachten en ontstaan van artrose. Chinees gezien heb je 2 soorten Wind. De externe wind en de interne Wind. Externe Wind is een storm die voorbij raast. Deze wind moet worden tegengehouden door de weerstand energie. Belangrijke punten waar Wind makkelijk kan binnendringen zijn punten in je nek. Door een goede weerstand houdt je dus wind tegen, en dus heb je minder last van artrose.

De wind neemt Vocht en of Kou mee in het lichaam. Kou zorgt voor een stagnatie van energie waardoor er pijn ontstaat. Een stagnatie is ook vorming van extra bot in een gewricht. Vocht zorgt voor vochtophoping in gewrichten wat ook pijn geeft.

Bot wordt beheerd door de Nier energie. Verder is de synoviale membraan gekoppeld met de Milt energie. Dus de kwaliteit van de synoviale membraan is direct gelinkt met het darmslijmvlies en microbioom.

Hoe ontstaat artrose?

Het ontstaan van artrose is nog niet helemaal duidelijk. Er zijn veel oorzaken die invloed hebben bij de vorming van artrose. Ook zijn er vaak meerdere factoren die een rol spelen bij de vorming van artrose. De meest voorkomende oorzaken zijn de volgende.

  • Meestal is artrose secundair ontstaan tgv een orthopedische ziekte zoals een kruisband ruptuur, heupdysplasie, elleboogdysplasie of patellaluxatie.Maar ook zal bij elke gewrichtsoperatie secundair artrose ontstaan.
  • Erfelijkheid:
    • Vaak zie je nu op jonge leeftijd al artrose verschijnselen in meerdere gewrichten
    • Als gevolg van anatomische afwijking in gewrichten of stand van de poten
    • Als gevolg van heupdysplasie of elleboogdysplasie.
  • Overbelasting van gewrichten door te zware belasting, te zwaar lichamelijk werk, te veel en intensief sporten
  • Teveel activiteit als pup
  • Blessure, ongeluk of trauma aan gewrichtskapsel en ligamenten
  • Overgewicht
  • Ouderdom
  • Autoimmuungerelateerde artrose
  • Voeding
  • Stille ontsteking in lichaam. Zoals infectie (leishmania, erlichia, anaplasma, lyme), darmontstekingen, tandvleesontstekingen.

Wat zijn de symptomen van artrose?

  • Stijf en kreupel opstaan, waarna na een aantal stappen de kreupelheid minder wordt of zelfs verdwijnt. De kreupelheid is erger na een intensieve wandeling.
  • Kreupel lopen als er aan een gewricht de artrose erger is
  • Stijfheid en moeilijk opstaan, ongemak
  • Minder mee willen met wandeling
  • Andere houding met plassen of poepen
  • Minder willen springen in auto of bank
  • Minder willen spelen
  • Pijn bij aanraken van het gewrichten, likken en bijten aan gewricht
  • Geïrriteerd en agressief gedrag
  • Meer klachten bij winderig, koud en vochtig weer

 

Hoe diagnosticeren we artrose?

In principe maken we een diagnose van artrose met behulp van een anamnese en een klinisch bewegingsonderzoek. Bij het klinisch onderzoek voelen we de gewrichten na op overvulde gewrichstkapsels, een crepiterend (krakend) geluid of gevoel en bepalen we bewegingsbeperkingen en pijnlijkheid bij het buigen en strekken. Verder zegt de bespiering (mate van spieratrofie) en belasting van de poten veel. Aanvullend kunnen we röntgenfoto’s maken van de gewrichten. Hierop zijn voornamelijk de benige veranderingen van de artrose zichtbaar (graad 3 en 4) en daardoor is de diagnostische waarde van een röntgenfoto wat beperkt. Hierdoor worden er steeds vaker MRI scans gemaakt voor diagnose van pees en ligament blessures. Ook wordt bij een probleem van gecompliceerde gewrichten zoals de elleboog liever een CT scan gemaakt, hier krijg je een gedetailleerder beeld vd artrose of dysplasie.

Naast deze reguliere diagnose van artrose maken wij gebruik van andere tools zoals een tachyonenpen, ankhnaalden en een connectiesensor om artrose te diagnosticeren.

Behandeling van artrose

Er wordt over het algemeen gedacht dat artrose hoort bij het ouder worden van het huisdier en dat er eigenlijk geen behandeling mogelijk is. Dit is echter absoluut niet waar. Artrose is inderdaad een aandoening die met de tijd erger wordt (progressief) en niet te genezen is. Maar de snelheid van het proces is zeker te vertragen en de symptomen van artrose zijn goed te verhelpen. Wij zien met onze integratieve benadering van artrose zelfs een reductie van pijn en andere symptomen met 95%.

Er zijn veel factoren die het behandeltraject gaan bepalen. Denk hier aan de leeftijd van de hond of kat, de ernst van de artrose, hoeveel gewrichten er aangetast zijn, het gewicht, de verwachting en de financiële mogelijkheden. Vaak is er een levenslange therapie nodig welke af en toe aangepast moet worden.

Hieronder zal ik ons protocol bespreken qua behandeling waar wij vaak mee beginnen, mee eindigen en vervolgens de overige mogelijkheden bespreken welke in de diergeneeskunde voorhanden zijn.

Gewicht.

Als het dier te dik is (score 6,7,8 en 9 in figuur 4), is afvallen de eerste prioriteit. Als hij een mooi gewicht heeft ( score 4 of 5 in figuur 4), dan moet er heel strikt gelet worden op het gewicht en zorgen dat hij niet te zwaar wordt. Een te zwaar gewicht geeft extra belasting van de gewrichten en kan daarmee de artrose verergeren.

Artose 4

Figuur 4. Gewichtsscore bij hond.


Beweging
.

Beweging is goed, maar teveel beweging leidt tot verergering van de artrose. De beweging moet het liefst rechtlijnig zijn (naast fiets, aan de lijn) en liefst vaker korte periodes wandelen. Zwemmen of hydrotherapie is ook een goede beweging zonder teveel belasting van de gewrichten. Rennen, springen, spelen en andere belastende beweging wordt afgeraden, dit zal de artrose verergeren.

Chinese geneeskunde.

Wat belangrijk is in de TCM is dat we een balans maken in de verschillende energieen; Qi, weerstand, bloed en vloeistoffen. Verder moet er een balans gemaakt worden tussen de organen. Betrokken organen zijn onder andere de nier (beheert de botten), de milt (vertering), de long (weerstand) en de lever.

De balans maken we met behulp van acupunctuur en kruiden.

Voeding.

Voeding is ook erg belangrijk bij de behandeling van artrose. Zoals al vermeld heeft de darmslijmvlies direct een relatie met de binnenste membraan van het gewrichtskapsel. Een membraan wat synoviale vloeistof met essentiële voedingsstoffen voor het in stand houden van het kraakbeen. Een gezond darmslijmvlies krijg je door een goede variatie van voeding. Voor hond. Is dit naar ons idee een combinatie van 80% spiervlees, bot en orgaanvlees en 20% groenten. Voor katten is de verhouding 95% vlees en 5% groenten. Honden en katten die brokken gevoerd krijgen of een erg eenzijdige voeding krijgen, hebben grote kans op een chronische darmontsteking en disbiose. Dit probleem, wat zelfs symptoomloos kan zijn, moet eerst ook opgelost worden voor een goede darmwerking. Dit gebeurd voornamelijk met orthomoleculaire voedingssupplementen.

Orthomoleculaire voedingsmiddelen

Veel gewrichtsformules op de markt bevatten vaak een combinatie van o.a. glucosamine. Chondroitine, MSM en hyaluronzuur. De combinatie van de bovengenoemde supplementen zorgen voor een versterkend effect qua aanmaak van kraakbeen en versterkt de genezing van het gewricht.

Glucosamine is een lichaamseigen stof welke overal in het lichaam voorkomt, met name in ligamenten, pezen, fascia en kraakbeen. Glucosamine is een belangrijke bouwsteen van proteoglycanen en hyaluronzuur, beide onderdeel van kraakbeen. Glucosamine wordt gevormd door het kraakbeen uit glutamine en glucose.

Chondroitine komt in het gehele lichaam voor, met name in kraakbeenweefsel. Chondroidine is een stof welke water in het gewricht vasthoudt wat dient als smeermiddel en schokdemper in het gewricht. Chondroitine is een belangrijke bouwsteen voor hyaluronzuur. De productie van chondroitine wordt ook minder bij ouderdom en slijtage van het kraakbeen.

Hyaluronzuur is een stof wat veel voorkomt in kraakbeen. Het is een belangrijke stof in gewrichtsvloeistof welke zorgt voor smeermiddel en een schokdempende werking in gewrichten.

MSM (methylsulfonylmethane) is organisch gebonden zwavel, de actieve vorm van zwavel in organismen. Het komt voor in eiwitrijk weefsel, met name bindweefsel, rode bloedcellen, spieren en huid. Het geeft stevigheid en structuur aan weefsel. MSM zit veel in rauwe groenten en fruit. MSM heeft een pijnstillende en ontstekingsremmende werking, is een sterke antioxidant, stimuleert de weefseldoorbloeding, de energieproductie en synthese van hormonen in het lichaam.

Vitamine C wordt, ondanks dat honden en katten zelf vitamine C kunnen aanmaken aangeraden als supplement. Als er een chronische ontsteking is, of de aanmaak of opname in de darmen tekort schiet zal er relatief te weinig vitamine C productie zijn. Vitamine C is een belangrijke bouwsteen van collageen en bindweefsel. Het is belangrijk voor stevigheid en soepelheid van gewrichten, pezen, spieren. Vitamine C is een heel krachtige antioxidant. Vitamine C komt voor in groenten (o.a. boerenkool), fruit en orgaanvlees.

Supplementen

Omega 3 olie.

Omega 3 olie, met als werkzame stof EPA en DHA Heeft een bewezen ontstekingsremmend effect op artrose. Onze voorkeur heeft krill olie of groenlipmosselolie. Veel zalmolie wordt gemaakt van gekweekte zalm en bevat veel meer schadelijkere omega vetzuren.

Groenlipmosselextract

Groenlipmossel extracten zijn rijk aan glucosaminoglycanen en daarmee ondersteunend in aanmaak van kraakbeen.

Kurkuma (Curcuma Longa). De werkzame stof van geelwortel is Curcumine. Deze stof is bewezen ontstekingsremmend en pijnstillend.

Gember (Zingiber Officinalis ) bevat veel werkzame stoffen. Werkingen die gewijd zijn aan gember zijn onder andere een bewezen pijnstillende en ontstekingsremmende werking.

CBD olie. CBD olie is een extract van de blaadjes van industriële hennepplanten, gemengd met een dragende olie (Olijfolie, hennepzaadolie). Hennepblaadjes bevatten meer dan 70 cannabinoiden en tientallen terpenen. Cannabidiol (CBD) is in grootste hoeveelheid aanwezig. De industriële hennepplanten bevatten nauwelijks THC, wat de psychoactieve stof is van hennep. Dus uw dier wordt niet ‘high’ van CBD olie.

De werking van CBD olie is heel breed. Het heeft onder andere een sterk pijnstillende en ontstekingsremmende werking.

Overige supplementen welke een postidve bijdrage leveren aan soepele gewrichten zijn onder andere Salix Alba, Boswelia Serrata, Ribes Nigrum, Pinus Montana, Urtica Dioica, kattenklauw (Uncaria Tomentosa), duivelsklauw (Harpagophytum procumbens), Equisetum arvense en traumeel.

Etherische oliën kunnen ook een pijnstillende werking hebben. Copaiba heeft net als CBD een werking op het endocannabinoid systeem en daardoor dezelfde werking als CBD olie. Verder hebben onder andere Lavendel, pepermunt en oranjebloesem een pijnstillende werking.

Ozontherapie

Ozon is een sterke antioxidant en geeft een sterke regeneratie van kraakbeen bij osteoartritis. Ozon kan direct in een gewricht geïnjecteerd worden, maar ook rectaal en intraveneus. Bij systemische oorzaken van artrose zoals immuungemedieerde osteoartritis of een polyartritis door een infectie met Leishmania of Borrelia , wordt een rectale of intraveneuze toepassing geadviseerd,

Goudacupunctuur

Mocht dit niet werken zal ons volgende voorstel goudacupunctuur zijn. Goudacupunctuur is een speciale vorm van acupunctuur. Hier worden eenmalig goudkorrels in acupunctuurpunten geïnjecteerd. Deze hebben een pijnstillend en ontstekingsremmend effect op het omliggende weefsel en gewrichten. Goudacupunctuur geeft een pijnstilling van 90-95% in verschillende gewrichten.

Manuele therapie

Met behulp van fysiotherapie, hydrotherapie en chiropractie kunnen spieren versterkt worden, de propioceptie verbeterd worden en de balans en overbelasting tussen alle poten en rug verbetert worden. Veel oefeningen kunnen thuis herhaald worden mbv een balansbord.

Onderstaande therapieën zijn vaak de keuze van de reguliere dierenartspraktijk. Er zijn dus veel efficiëntere en minder schadelijke alternatieven voorhanden. Dit betekent niet dat deze medicijnen of operaties nooit nodig zijn. Het blijft een individuele behandeling gericht op de beste behandeling met de minst mogelijke bijwerkingen.

Non Steroide antiinflammatoire drugs (NSAID).

NSAID’s zijn pijnstillend, ontstekingsremmend en koortswerend. Het is een veilig medicijn en is de meest gebruikte pijnstilling voor mens en dier. Het is vaak het eerste pijnstillende medicijn wat gegeven wordt bij een acute maar ook chronische pijn. Doordat het soms zelfs jaren gegeven wordt leiden er toch heel veel dieren aan bijwerkingen. De bijwerkingen die bekend zijn, zijn voornamelijk maagdarmproblemen (braken, maagulcera, diarree). Verder heeft het een schadelijke werking voor lever en nieren en wordt het afgeraden om te gebruiken bij lever of nierproblemen.

Glucocorticosteroïden

Deze groep wordt over het algemeen aangeduid als Prednison. Het wordt voornamelijk gegeven bij een immuun-gemedieerde polyartritis. Bijwerkingen bij langdurig gebruik zijn vraatzucht, veel drinken en plassen, hijgen, slechte vacht, verhoogde kans op infecties, futloosheid, spierzwakte en afname spieren. Er is een vergrote kans op het krijgen van suikerziekte en ziekte van Cushing.

Opiaten

Als de NSAID niet voldoende werkt worden vaak opiaten ernaast voorgeschreven. Effecten zijn onder andere een sterke pijnstilling en sedatie. Bijwerkingen zijn respiratoire depressie, te lage hartslag, verminderde urineproductie en opwinding. Sommige honden reageren met angstig gedrag en hallucinaties. Het gebruik van opiaten zijn niet bewezen bij pijnbestrijding van artrose.

Intra-articulaire injecties

Hierbij kunnen er diverse stoffen in het gewricht gespoten worden. Stoffen die gebruikelijk zijn corticosteroiden, hyaluronzuur, platelet rich plasma, stamcellen en ozon. Voordeel is dat de stoffen direct in hoge concentratie op de goede plek komen.

Stamcel therapie

Stamcellen zijn niet gedifferentieerde oercellen die zich kunnen ontwikkelen tot volwassen gespecialiseerde cellen, zoals kraakbeencellen. stamcellen zitten in vetweefsel en in het beenmerg. Als deze stamcellen geïsoleerd worden kunnen ze vervolgens in een gewricht gespoten worden waar het een positieve bijdrage levert aan de regeneratie van kraakbeen.
De effectiviteit van het injecteren van stamcellen, samen met ACP/APT is groter. Vaak zullen beide behandelingen toegepast worden.

Autologe platelet therapie (ACP, APT, PRP).

Injecteren van gewrichten met autologe bloedplaatjes met groeifactoren. Deze hoge concentratie bloedplaatjes en groeifactoren vergroten het regeneratieproces bij osteoartritis en werken pijnstillend. Het meest optimaal is om 3 injecties te geven met 1 week tussentijd.

Operatie.

Soms kan het zijn dat bijvoorbeeld de gewrichten van uw hond dusdanig versleten zijn dat er een operatie nodig is. In dat geval krijgt uw hond een heupprothese, elleboogprothese of kunstknie. Ook kan er gekozen worden om de kop van de femur te verwijderen of een polsgewricht te stabiliseren (artrodese). Verder zijn stabilisatie operaties van de knie mogelijk en aangeraden bij een patellaluxatie en kruisbandruptuur.

Bij een beginnende artrose waarbij het gewricht nog redelijk stabiel is, wordt een arthroscopische behandeling aangeraden. Hierbij wordt de kraakbeen beschadiging geegaliseerd waarmee de kans op verdere afbrokkeling van het kraakbeen wordt verkleind.

Overige aanpassingen in de verzorging van je dier met artrose?

  • Zorg voor een loopplank zodat hij de auto in kan lopen
  • Zorg ervoor dat hij niet meer de trap op en af hoeft te lopen, eventueel ondersteunen met een draagtuig.
  • Zorg voor een warm jasje bij kou en regen, liefst met een kraag om de nek te beschermen tegen de wind.
  • Leg binnen op de vloer ruwe kleden zodat hij minder kan uitglijden.
  • Zorg voor een orthopedisch bed als slaapplek.

Conclusie

De aanpak van een hond of kat met artrose heeft een individuele benadering waarbij een goede diagnose en onderzoek noodzakelijk is. De behandeling kan heel divers zijn en verschilt per patiënt. Alle therapievormen zijn evidence based, echter niet alle therapieën hebben meerdere dubbelblind gerandomiseerde onderzoeken gedaan, waarbij ze bij veel dierenartsen niet als therapie erkend zullen worden. Onze ervaring met honden en katten is echter heel erg goed met de behandeling van artrose waarbij we gebruik maken van de Chinese Geneeskunde, orthomoleculaire supplementen, verschillende kruidenpreparaten en onze specialisaties ozontherapie en goudacupunctuur.

Er is gebruik gemaakt van onderstaande literatuur:

Effects of a nutritional supplement in dogs affected by osteoarthritis, N.Musco.

Anatomie bij hond, Miller

Https://Kniechirurgie.nl

Canine Osteoarthritis: Understanding the etiology, clinical presentation, and diagnosis, S.C.Budsberg.

Current options for managing canine osteoarthritis, D.Dycus.

Chatten
Vragen?
Hoi, heb je vragen?