Skip to main content

Voeding

Er zijn heel veel verschillende soorten voeding, al deze voedingen hebben evenveel voor en tegenstanders en de felheid van de discussies worden steeds feller. Elke huisdiereigenaar heeft een mening en reageert in blogs alsof het de grootste specialisten zijn. Voor de leek is dit lastig om tussen alle adviezen en meningen een eigen weg te vinden, Ik ga in dit artikel proberen een aantal punten op een begrijpelijke manier uit te leggen. Wij zullen een voorkeur hebben voor de natuurlijke voeding zoals deze naar ons idee voor hond of kat bedoeld is, maar het belangrijkste is dat u altijd goed moet kijken naar uw huisdier. Zolang uw dier gezond is, hoort u mij niet klagen.

Carnivoren

Honden en katten zijn carnivoren (vleeseters) en hebben een andere voeding nodig dan wij mensen (omnivoren: alleseters). Het spijsverteringsstelsel van carnivoren is anders dan die van omnivoren als de mens of van herbivoren (planteneters). Het eerste verschil begint in de bek. Carnivoren hebben een schaargebit, scherpe kiezen die een prooidier of stuk vlees in stukken kan snijden en knippen.. verder bevat het speeksel van hond en kat geen enzymen die koolhydraten afbreken zoals bij de mens, maar dient het ervoor om het voedsel door de slokdarm te laten glijden. De maag is dus bij hond en kat het eerste orgaan waar de echte vertering begint. De maag is klein en erg zuur en kan zelfs bot afbreken tot poeder. De darmen van carnivoren zijn kort en geschikt om makkelijk te verteren voeding, zoals eiwitten, te kunnen verteren.. De spijsvertering van de carnivoor is er dus helemaal voor gemaakt om vlees te verteren.

Een herbivoor heeft een heel ander gebit, bedoeld om de celwanden van planten kapot te malen, heeft een grote (of meerdere) maag en hele lange darmen. Het spijsverteringsstelsel van herbivoren is zo gemaakt dat de moeilijk te verteren plantenvezels kunnen worden verteerd. Omnivoren zitten een beetje tussen de beide uitersten in, we kunnen met onze tanden goed kauwen, maar een grassprietje zal niet door ons verteerd kunnen worden.

Honden en katten voeden zich in het wild met hele prooidieren. Deze bevatten verschillende soorten spieren, botten, organen en darminhoud. Niet elk dier heeft dezelfde voorkeuren. Een hond zal vaak als eerste de verteerde darminhoud soldaat maken en de meeste katten laten de dikke darm en maag juist links liggen. Dus ook tussen de carnivoren zijn er verschillen qua voeding. Het grootste verschil tussen hond en kat is dat een hond meer darminhoud, en dus vezels nodig heeft in de voeding, ook zijn er verschillende studies die aangeven dat honden op jacht gaan naar verschillende bessen. Katten zullen voornamelijk vlees, organen en botten eten.

Brokken

De brokken die wij onze honden en katten voorschotelen lijken helaas niet heel erg op een prooi. Natuurlijk, brokken zijn makkelijk, ruiken goed en zijn vaak verslavend lekker. Allemaal gemakken voor u als eigenaar. Maar wist u dat de eiwitbron vaak gemalen afval van de vleesindustrie of kippenveren is? En wist u dat de brok voornamelijk uit granen bestaat (tot wel 80%) en synthetische vitaminen, mineralen en andere toevoegingen bevatten die ervoor zorgen dat de brokken de optimale samenstelling hebben? Dit gemengde poeder wordt vervolgens verhit (tot wel 200ºC) en samengeperst tot brok. De verhitting van vleesmeel en graanmeel zorgt voor een chemische reactie die ervoor zorgt dat suikers en aminozuren niet meer door het lichaam worden opgenomen. De vetten die in de brok zitten gaan door de verhitting oxideren. Daarbij komen er vrije radicalen vrij, en ook gaan er veel mineralen en vitaminen verloren. Verder zitten er in brokken geen bacteriën en enzymen, die nodig zijn voor een goede darmflora. Stoffen die in brokken voorkomen die schadelijk zijn, zijn onder andere acrylamide, HCA’s, PAK’s, BHT, BHA, bacteriële toxinen en biogene amines.

Naast de chemische reacties en toxinen zijn de brokken droog. Er zit maar een paar procent vocht in waardoor veel dieren die alleen brokken eten en te weinig drinken altijd licht uitgedroogd zijn. Katten zijn dieren die van origine niet de drang hebben om te drinken, de meeste katten op brokken zijn relatief uitgedroogd.

Natuurlijk zijn er ook betere brokken, met echt biologisch vlees, minder vleesmeel, geen granen en welke geperst worden zodat er maar tot 90ºC verhit moet worden. Maar het blijft een mengsel van heel veel verschillende ingrediënten, waarbij Transparantie, kwaliteit en veiligheid altijd een discussie zullen blijven. De laatste jaren zijn er veel veel onderzoeken gedaan waaruit blijkt dat zelfs de mooiste biologische brokken toxische carcinogene stoffen en zware metalen bevatten. Ook blijken er vaak ingrediënten in te zitten die niet op de verpakking staan.

Ook volgens de Chinese geneeskunde valt er aan brokken het een en ander aan te merken. Brokken zijn in de TCM heel erg heet van temperatuur en erg zoet van energie. Teveel brokken leidt tot verhitting van de maag en darmen, met een chronische maag- en darmontsteking en braken en diarree als gevolg. Het kan leiden tot vochtophopingen en flegma (dik slijm). Ook zorgt de hitte ervoor dat het lichaam uitdroogt (Yin deficiëntie) met aandoeningen als suikerziekte, nierproblemen, te snel werkende schildklier, allergieën, auto-immuunziekte en kanker als gevolg.

 

Alternatieven

De grootste bezwaren voor de brok zijn dus de bewerking, de verhitting en de droogte. Dit is te voorkomen door voeding te maken welke bestaat uit vlees, ipv vleesmeel en dierlijke bijproducten, welke niet hoger verhit wordt dan 120 graden en waarbij de normale vochtbalans behouden blijft. Hierin kunnen we verder onderscheidt maken in blikvoer en in rauw vlees.

Blikvoer. Er zijn de laatste jaren steeds meer goede kwaliteit blikvoer op de markt. Voeding welke gemaakt is volgens de principes dat hond en kat carnivoren zijn en waarbij er een mooie balans is gemaakt tussen spiervlees, orgaanvlees en groenten en kruiden. Een heel mooi alternatief. Let er wel op dat de meeste blikvoeding nog steeds bestaat uit granen en dierlijke bijproducten. Ook zal hier nog veel kwaliteit, transparantie en veiligheid ontbreken. Merken die wel transparant zijn en gebruik maken van biologische producten zijn helaas erg prijzig. Naast de prijs is een ander nadeel dat er niet alles van een dier in blik verwerkt kan worden, bot wordt bijvoorbeeld niet verwerkt en de meeste blikvoeding is een aanvullende voeding welke bestaat uit alleen spiervlees. Verder wordt de blikvoeding verhit zodat de steriliteit behouden blijft. Een voordeel, maar ook een nadeel.

Rauw vlees

Naast brok- en blikvoeding wordt het geven van rauw vlees steeds populairder. Het geven van rauw vlees heeft naar ons idee ook de voorkeur boven bovenstaande voedingen. Rauw vlees is weer onder te verdelen in kompleet vers vlees voeding (KVV) en BARF (bones and rauw food).

Kompleet Vers Vlees Voeding (KVV)

De makkelijkste manier om uw dier vers vlees te geven is door een leverancier samengestelde diepvriesvoeding (KVV). Dit is kompleet vers vleesvoeding met dezelfde verhoudingen vlees, bot, organen en groenten als in prooidieren. Het is een complete voeding met alle voedingswaarden, mineralen en vitaminen die uw hond of kat nodig heeft. De worsten zijn voor u ingevroren zodat het rauw gegeven kan worden met zo min mogelijk verlies van voedingsstoffen. Er zijn tegenwoordig heel veel verschillende merken vers vlees te vinden. In nederland worden de meeste merken uit Nederland en België gehaald. Hierbij zijn er veel merken die een goede kwaliteit en een goede transparantie bieden, maar helaas ook veel merken die geen informatie over de producten willen geven. De hoeveelheid ingrediënten liggen wel veel lager dan bij de brokvoeding en de kwaliteit van de voeding is veel makkelijker zelf te testen doordat het er uit ziet als vlees. Een website welke onafhankelijk informatie geeft over de ingrediënten, de verhoudingen vlees, orgaan en bot is www.voerwijzer.com. Hier kunt u veel informatie vinden over de kwaliteit van verschillende voedingen. Wij proberen van verschillende kwaliteits en prijscategorieën voldoende voorraad in de winkel te hebben.

Een groot verschil tussen verschillende merken is de samenstelling. Verschillende merken hebben verschillende filosofieen. Sommige merken bevatten meer spiervlees, meer organen of meer bot dan de gemiddelde KVV voeding, ook zullen sommige merken een multivitaminen preparaat eraantoevoegen en zullen sommige merken groenten eraan toevoegen. Door al deze verschillen, is ons advies eigenlijk altijd om zoveel mogelijk merken en smaken af te wisselen zodat je een zo mooi mogelijk divers dieet hebt.

Hygiëne

In de media wordt de KVV vaak in een negatief daglicht gezet. Hygiëne, maar ook schildklier wat verwerkt wordt in voeding heeft meerdere keren de aandacht gekregen. De meeste merken KVV gebruiken geen nekdelen waar schildklier in verwerkt is en garanderen een schildklier vrije voeding. De hygiëne is wel een ding. Maar ook hier wordt er een discussie gevoerd die niet in verhouding staat. KVV is rauw vlees. Net als het rauwe vlees van de slager of supermarkt en net als broodbeleg zoals filet americain. Dat betekent dat dezelfde hygiëne in acht genomen moet worden als we hebben als we bijvoorbeeld een kipfilet of zalmfilet in stukken snijden. In de onderzoeken die gedaan zijn, zijn verschillende bacteriën gevonden, zoals salmonella. Helaas zijn de onderzoeken erg misleidend en zijn de salmonella besmettingen niet uit KVV gehaald, maar uit kipfilet uit de supermarkt. Bangmakerij om de dalende marktwaarden van de brokken leveranciers te doen stijgen. Waarom dierenartsen brokken adviseren? Gewoon omdat we tijdens de opleiding les krijgen van vertegenwoordigers van hills en royal canin en omdat de specialistenpraktijk gezelschapsdieren van de faculteit diergeneeskunde de naam royal canin draagt.

Botten en snacks

Een gezamenlijk nadeel van brok, blik en KVV is dat de hond en kat niet hoeft te kauwen op de voeding. Er wordt altijd beweert dat er wel gekauwd wordt op brokken, maar de brok zal bij elk contact met de kiezen al uit elkaar vallen en geen bijdrage leveren aan het verwijderen of voorkomen van tandplak. Wat gaat helpen om het gebit schoon te houden is echt kauwen. Dat betekent dat de stukken voeding groter moeten zijn dan het dier direct kan doorslikken. Grote stukken gedroogde snacks, zoals oren, pezen, spiervlees en maag, moeten honden en katten goed op kauwen om op te kunnen eten. Het nadeel is dat de gedroogde snacks bij veel speeksel zachter worden waardoor veel tandsteen ook niet weg zal gaan, tandplak en de massage van het tandvlees zal goed gaan. Om echt het tandsteen te verwijderen zou je rauw bot moeten geven, dit wordt niet zachter bij het kauwen en is scherp en hard genoeg om tandsteen te verwijderen. Wij adviseren minimaal 1-2 x per week een rauw bot als vervanging van de maaltijd te geven.

Groenten

Wij adviseren om groenten door het eten te doen. Dit omdat er in vlees geen vezels zitten. De vezels zijn nodig om een goede darmbeweging te creëren. Verder zijn de vezels nodig als prebiotica waarmee ze zorgen voor voeding voor de probiotica in de dikke darm. We adviseren om de groenten zoveel mogelijk te variëren en de verhouding aan te houden van 80% KVV en 20% groenten. De groenten moeten gekookt en geblenderd worden om te zorgen voor een goede vertering.

Overstappen van brok naar vers vlees

Als u wilt overstappen naar vers vlees kunt u uw hond het beste gelijk overzetten op het verse vlees.. Geef de voeding in ieder geval altijd op kamertemperatuur, nooit direct uit de koelkast. Er zijn weinig honden die moeite hebben met de overstap naar vers vlees en bijna alle honden vinden het veel smakelijker. Zelden komt het voor dat de hond diarree ontwikkeld, deze zal vaak na een paar dagen vanzelf over gaan. Mocht u wat willen doen om het te ondersteunen kun je verteringsenzymen en probiotica geven.

Als je een moeilijke eter hebt, kun je de nieuwe voeding eerst mengen met de oude voeding en steeds meer nieuwe voeding gaan geven. Maak gebruik van veel verschillende merken en smaken. Alles kunt u door elkaar gebruiken wat de maaltijd voor de hond lekkerder, leuker en afwisselender maakt.

Katten zijn vaak wat moeilijker in het overzetten van brok naar vers. In eerste instantie kunt u dezelfde strategie aanhouden, gelijk overzetten op het verse vlees. Laat u in de winkel goed voorlichten over wat de meeste katten het lekkerst vinden. Mocht de kat het echt niet willen eten dan kunt u het verse vlees mengen met wat (goede kwaliteit) blikvoer. En dan elke week wat minder blikvoer en wat meer vers vlees door elkaar mengen. Katten houden van afwisseling. Maak daarom ook gebruik van het ruime aanbod in de winkel. Veel katten zullen een periode hebben dat ze een soort vlees bijvoorbeeld niet meer willen eten. Dat betekent niet dat hij/zij geen andere smaken of merken vers vlees meer eet.

Aanbevolen hoeveelheid

De aanbevolen hoeveelheid vers vlees is voor de volwassen hond en kat 20 tot 30 gram per kilo lichaamsgewicht. Pups en kittens mogen tussen de 40 en 60 gram per kilo lichaamsgewicht hebben. Veel honden hebben honger bij de overstap van brok naar vers vlees. Dit komt door de langzamere vertering van brokken waardoor de maag en darmen eigenlijk altijd gevuld zijn. U kunt dit door middel van het toevoegen van groenten wat corrigeren. De groenten zijn caloriearm en zullen voornamelijk zorgen voor maagvulling en dus minder hongergevoel. Hier kunt u ook mee spelen bij honden of katten die moeten afvallen door ze minder vers vlees aan te bieden (bijvoorbeeld 15 gram per kilo lichaamsgewicht) en aan te vullen met groenten.

Pups en senioren

Bij jonge en oudere dieren kunt u het beste het verse vlees elke keer verwarmen. De reden hiervoor is dat de Milt Qi bij jonge en oudere dieren wat zwak is. Deze Milt Qi wordt door koud eten nog meer verzwakt wat onder andere verteringsproblemen met zich mee kan brengen.

Ontwormen

Doordat de maag veel zuurder is dan bij mensen worden de schadelijke bacteriën en parasieten gedood. Hierom hoeft u zich om bijvoorbeeld Salmonella in rauwe kip geen zorgen te maken. Dieren die alleen vers vlees eten hebben veel minder wormen in het lichaam en hoeft u minder vaak te ontwormen.

BARF

Bones And Raw Food, afgekort BARF, is een ook steeds meer toenemende voedseltrend. Grootste voordeel is dat u zelf bepaald wat u geeft en de kwaliteit en transparantie helemaal zelf in de hand heeft. Nadeel is dat u goed moet rekenen om een uitgebalanceerde complete maaltijd te creëren voor uw huisdier. U kunt de KVV maaltijden natuurlijk ook af en toe afwisselen met een stuk kipfilet of stuk pens, hele vis of haaskarkas.

Als je echt volledig wil BARF en dan geldt eigenlijk één regel: voldoende variatie. Geef verschillende soorten vlees of vis, verschillende soorten bot, verschillende groenten en fruit. En wees ook niet bang dat je een keer geen complete maaltijd aanbied. Wij eten ook niet elke dag een uitgebalanceerde maaltijd. Maar de voeding zou wel over een maand genomen compleet moeten zijn.

Er zijn verschillende ideeën in het zelf samenstellen van vers vlees en wat een hond of kat zou moeten eten. Ian Billinghurst, Richard Pitcairn, Mogens Eliasen, Tom Lonsdale en Kymythy Schultze zijn een aantal vooraanstaande voedingsdeskundigen die boeken hebben geschreven over rauwe voeding bij de hond en kat.

De richtlijn die hieronder staat is van Ian Billinghurst (met wat aanpassingen van ons):

  • Vlees met bot (Raw Meaty Bones (RMB), 50% bot met 50% vlees)
    • 50% voor de hond, 40-50% voor de kat.
    • Maak gebruik van de niet dragende botdelen, waaronder ribben, wervels, hele karkassen, nekken, hele prooidieren (kip, fazant, eend, konijn, muis, rat, hamster, kwartel).  Belangrijk is dat je geen dragende delen geeft. Een knie van een koe of een schenkel is veel te hard waardoor de kiezen of zelfs de kaak kan breken. Ook moet je proberen te kijken wat een normaal prooidier zou kunnen zijn voor de grootte en type hond en kat. De botten die u geeft moeten in zijn geheel opgegeten kunnen worden. Het is belangrijk om botten en prooidieren onverhit te geven. Verhitting leidt ertoe dat de botten keihard worden en kunnen gaan splinteren wat tot maag- en darmbeschadigingen, obstipatie of zelfs tot darmperforaties kunnen leiden
  • Spiervlees of vis
    • 0-20% voor de hond, 30-40% voor de kat.
  • Orgaanvlees
    • 10-15% voor de hond, 20-25% voor de kat.
    • onder andere lever, nier, hart, maag, long en pens. Lever en nier moet niet vaker dan 2 keer per week gegeven worden. De meningen zijn wat verdeeld over pens, dit mag naar ons idee elke dag gegeven worden en ook in een grotere hoeveelheid dan de 10-15%.
  • Groenten, peulvruchten en fruit
    • 15% voor de hond, 5% voor de kat.
    • onder andere spinazie, andijvie, paksoi, selderij, kool, broccoli, wortel, biet, tomaten, paprika, linzen, erwten, kidneybonen, champignon, vijg, dadel, appel, peer, banaan, meloen, bessen, avocado.
    • geef liever geen ui en prei. Veel pitten zijn giftig (onder andere van de avocado en appel), dus geef deze voor de zekerheid niet.
    • veel fruit en groenten wordt bespoten met gif welke ook giftig kunnen zijn voor uw huisdier, geef het liefst groente en fruit van een biologische teelt en was alles goed.
    • er zijn veel meningen over welke groenten wel en welke niet goed zijn voor uw huisdier. In principe komt het er op neer dat alles goed is, maar met mate en wissel regelmatig af in de soorten groenten en fruit. Geef het liefste seizoen producten. Zomergroenten koelen het lichaam en houden het vochtig, wintergroenten verwarmen het lichaam.
    • De groenten kunt u het beste wel koken. Het mooiste kunt u dit doen in een stoompot of crockpot. Deze verhitting zorgt voor een minimaal verlies van vitaminen en mineralen.. U kunt ook de groenten heel fijn malen en rauw geven, het gaat erom dat de celwanden kapot gemaakt worden.
  • Koolhydraten
    • 0-10% voor de hond, 0-2% voor de kat.
    • onder andere bruine rijst, haver, tarwe, gerst, gierst, spelt.
  • Supplementen, noten, zaden en kruiden
    • 10% voor de hond, 5% voor de kat.
    • plantaardige of visolie, alfalfa en kelp zijn altijd nodig als aanvulling op de voeding.
    • onder andere probiotica, eieren, walnoten, amandelen, sesam zaad, zonnebloem zaad, pepermunt, koriander, peterselie, bieslook, majoraan, kurkuma en knoflook kun je een paar keer per week door het eten mengen.
    • eventueel een multivitamine en mineralen complex (1%). Maar ook zeewier, kelp, alfalfa, spirulina en veendrenk zijn allemaal natuurlijke vitaminen om te mengen door de voeding.
    • Omega 3 olie zoals hennepzaadolie

Rasverschillen

We hebben het er al even over gehad dat honden en katten carnivoren zijn en dat er qua voeding verschillen zijn tussen deze diersoorten. Maar er zijn ook verschillen tussen de verschillende hondenrassen (en waarschijnlijk ook kattenrassen). Elk hondenras komt oorspronkelijk uit een bepaald land en is daar gefokt voor bepaalde doelen. De basis van het ras is gelegd bij de lokale bevolking. Het is pas sinds tientallen jaren dat elk hondenras wel in Nederland te vinden is. Maar laten we niet vergeten waar de roots liggen. De labrador retriever komt bijvoorbeeld uit Newfoundland, de westy uit Schotland, de whippet uit Noord Afrika en de chowchow uit China. Doordat elk land en elke streek zijn eigen voedselproducten heeft en elke hond gefokt is voor bepaalde doeleinden kun je eruit afleiden dat elk ras van oorsprong een andere voeding heeft gekregen. Mr.Cusick heeft een mooi boek geschreven over de oorspronkelijke voeding van honden. Deze rasverschillen komen ook naar voren in bijvoorbeeld de anatomie van de chowchow, een hond gefokt voor vlees. De hoofdbestanddelen van de voeding bestond in China voornamelijk uit rijst, granen, soja en vis. De kiezen van de chowchow zijn ook platter dan de rest vd hondenrassen wat ervoor zorgt dat de chowchow meer een omnivoor is geworden.

De Duitse herder heeft ook een anatomisch verschil in vergelijking met de meeste honden. Zijn dikke darm is namelijk korter dan gemiddeld. Dat betekent dat ze relatief meer vezels in de voeding nodig hebben om de vertering te vertragen zodat alles goed verteerd kan worden. Het ideale dieet voor de Duitse herder bestaat uit rundvlees, tarwe en bladgroenten als kool en alfalfa. De westy is gefokt voor het beschermen van de oogst tegen vossen, konijnen en knaagdieren. Deze knaagdieren staan dan ook het liefst op het menu van de westy. Ook kip, lamsvlees, aardappelen, gerst en tarwe zijn lokale voedselbronnen. Onze labrador retriever leefde in een gebied waar de lokale voedselbron kariboe, vis en walvisvet waren.

Moet je hier rekening mee houden? Nee, de wolf blijft bij alle rassen de echte voorouder, dus in principe is de hond een echte carnivoor, maar het is wel leuk en het zal zeker je blik verruimen en een uitbreiding van het kookplezier worden.

Chatten
Vragen?
Hoi, heb je vragen?